Tam Yargı Davasının Süre Aşımından Reddi Yönünde Verilen Kararlarda Mahkemeye Erişim Hakkına Yönelik Katı Yorum İhlale Sebebiyet Verecektir
32573 sayılı ve 11.06.2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 13.02.2024 tarihli karar ile tam yargı davasının süre aşımından reddi yönündeki ilk derece mahkemesi kararıyla mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkindir.
Başvurucular, tapu kayıtlarında “otel ve bunlara benzer misafir evi” ile “dükkân” olarak gösterilen taşınmazlarda bağımsız bölüm maliki olup bağımsız bölümünün bulunduğu binaların önünden geçen yola alt geçit-kavşak yapılmış ve projesi onaylanan alt geçit 21.11.2018 tarihinde hizmete açılmıştır.
Başvurucular, kendilerine ait olan, merkezî bir konumda bulunan taşınmazlarının yer aldığı bölgede araç park etme imkânının ortadan kalktığını, yaya yolunun daraltıldığını, kalabalığın azalması sonucu ticari potansiyelin düştüğünü ve taşınmazların değer kaybettiğini, zararı öğrendikleri tarihten itibaren de bir yıl içinde idari başvuruda bulunduklarını ifade etmiştir. Ancak başvuruya bir cevap verilmediğinden belediyenin zımnen ret işlemine karşı idare mahkemesi nezdinde tam yargı davası açılmıştır.
Mahkeme ise alt geçit-kavşak inşaatının sona erdiği ve alt geçit-kavşağın hizmete açıldığı 21.11.2018 tarihinden itibaren altmış gün içinde doğrudan dava açılması veya söz konusu Kanun’un 11. maddesi uyarınca idareye başvurulması gerektiği vurgulayarak bu süreler geçirildikten sonra idareye yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine açılan tam yargı davasının İdari Yargılama Usul Kanunu’nun 12.maddesi uyarınca süresinde olmadığı sonucuna varmıştır.
Ancak mahkeme kararında her ne kadar başvurucuların tazminini istediği zararın idari işlemden kaynaklandığı ve alt geçidin yapımı tamamlandıktan sonra ortaya çıktığı kabul edilmiş ise de başvurucuların ileri sürdüğü zararın doğrudan yapım işlemi itibarıyla değil bunun sonrasında süregelen kullanım üzerine olduğu anlaşılmıştır. Başvurucular hakkında doğrudan tesis edilmiş bir işlem bulunmadığı değerlendirildiğinde Kanun’un 12. maddesinin uygulanması gerektiği hususunda ciddi kuşkular oluşmaktadır.
Zira başvurucuların açtığı tam yargı davası, idarenin doğrudan kendileri aleyhine hukuka aykırı işlem tesis etmesine dayanmamaktadır. Başvurucuların açtıkları davada taşınmazlarının değerinin düşmesine yol açtığını iddia ettikleri asıl olgu, alt geçit-kavşağın varlığı değil kullanılması, bu suretle taşınmazlarına yaya ulaşımının zorlaşması, görünürlüğünün azalarak ticari potansiyelinin düşmesidir.
Bu sebeple, Mahkemenin alt geçidin faaliyete geçtiği tarihten itibaren yargısal yollara başvurulması gerektiği yönündeki yorumunun yukarıda anılan ilkeler uyarınca mahkemeye erişim hakkına yönelik katı bir yorum olduğu kanaatine varılmış olup davanın süre aşımından reddedilmesi suretiyle mahkemeye erişim hakkına yönelik müdahalenin ölçüsüz olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, Anayasa’nın 36.maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlaline hükmedilmiştir.